Mobil öğrenme üzerine yapılan çalışmaların genellikle teknoloji ağırlıklı olduğu, öğretim tasarımı ve kuramları
bakımından ihmal edildiği görülmektedir. Bu bağlamda yapılacak araştırmanın alanyazına yeni bir bakış açısı
getireceği ve farklı çalışmalara yön vereceği düşünülmektedir.
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, mobil cihazların derslerde kullanımına ilişkin öğrencilerin görüşlerini belirlemektir. Bu
amaçla aşağıdaki sorulara yanıtlar aranmıştır.
1. Öğrencilerin derste mobil araç kullanımına bakış açısı nedir?
2. Öğrencilerin derste mobil araç kullanım sıklığı nedir?
3. Derste mobil araçların sağladığı avantajlar nelerdir?
4. Derste mobil araç kullanırken karşılaşılan sorunlar nelerdir?
YÖNTEM
Bu çalışma mobil cihazların derslerde kullanımına ilişkin öğrencilerin görüşlerini ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Araştırma verilerini toplamak için tarama modeli kullanılmıştır. Ayrıca alt amaçlar
doğrultusunda tekil ve ilişkisel tarama modellerinin her ikisinden de yararlanılmıştır.
Katılımcılar
Araştırmanın katılımcılarını 2012-2013 eğitim öğretim yılında Abant İzzet Baysal Üniversitesi Üniversitesi Eğitim
Fakültesinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında örneklem alınmamış, toplam
112 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmaya katılanların 48’i (%42,86) bay, 64’ü (%57,14) ise bayandır.
Verilerin Toplanması
Araştırmada veri toplama süreci, hem nicel hem de nitel yaklaşımların birlikte kullanılmasıyla gerçekleşmiştir.
Verilerin elde edilmesinde iki temel araç kullanılmıştır. Bunlar; kişisel bilgi formu ve öğrenci görüş formudur.
Kişisel Bilgi Formu: Kişisel bilgi formu öğrencilerin daha detaylı analiz edilebilmesi amacıyla kullanılmıştır.
Öğrencilerin genel özelliklerini daha detaylı inceleyebilmek ve bu özelliklerin belirli değişkenler üzerinde ne gibi
etkisinin olabileceğini belirleyebilmek amacıyla literatürdeki benzer çalışmalardan yararlanarak Kişisel Bilgi
Formu (KBF) oluşturulmuştur.
Öğrenci Görüş Formu: Öğrenci görüş formu öğrencilerin mobil araçların derslerde kullanılmasına ilişkin
görüşlerini almak amacıyla kullanılmıştır.
Verilerin Analiz Edilmesi
Yeterli sayıda çoğaltılan veri toplama aracı, araştırmacılar tarafından öğrencilere uygulanmıştır. Verilerin
analizinde betimsel istatistiklerden aritmetik ortalama, yüzde ve frekanstan yararlanılmıştır.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
298
BULGULAR
Araştırma alt amaçları doğrultusunda elde edilen bulgular başlıklar şeklinde verilmiştir.
Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanımına Bakış Açısı
Öğrencilerin derslerde mobil araç kullanımına ilişkin ne tür bakış açıları geliştirdiklerini ve bunlara karşılık gelen
yüzde ve frekanslar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 1: Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanımına Bakış Açısı
Bakış Açısı Frekans (f) Yüzde (%)
Yenilikçi 8 35
İlgi çekici 11 48
Öğretici 4 17
Toplam 23 100
Tablo 1’de verilen kategorilere göre, öğrencilerin %35'i (8) mobil araç kullanılan öğrenme ortamını yenilikçi,
%48’i (11) ilgi çekici, %17'si (4) olarak nitelendirmişlerdir. Yenilikçi olarak tanımlayan öğrencilerin tamamı daha
önce öğretim amaçlı mobil araçlardan faydalandıklarını söylemişlerdir. Kukulska-Hulme ve diğerleri (2009)
tarafından yapılan araştırmada öğrencilerin mobil araç kullanımını yeni bir yaklaşım olarak nitelendirdikleri
sonucuna varmışlardır. Öğrencilerin derste mobil araç ile öğretimi yenilikçi bir uygulama olarak görmeleri, daha
önce benzer bir deneyimi yaşamadıklarından kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca mobil aracın ilgi çekici olduğunu
düşünen öğrenciler için derste mobil araç kullanımı bir motivasyon kaynağı oluşturmaktadır.
Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanım Sıklığı
Katılımcılara daha önceden derste öğrenme amacıyla mobil araç kullanma sıklıkları sorulmuş ve öğrencilerden
alınan cevaplar Tabloda kategorilendirilerek verilmiştir.
Tablo 2: Öğrencilerin Öğretimde Mobil Araç Kullanım Sıklıkları
Kullanım Sıklığı Frekans (f) Yüzde (%)
Hiçbir zaman 16 69,5
Nadiren 7 30,5
Sürekli 0 0
Tablo 2’de görüldüğü üzere, öğrencilerin %69,5’i (16) daha önce öğretim amaçlı mobil araçlardan
faydalanmadığını, %30,5'i (7) nadiren kullandığını belirtmişlerdir. Sonuçlar incelendiğinde araştırma grubundaki
öğrenciler için bu uygulama ilk mobil öğrenme deneyimleri olduğu şeklinde yorumlanabilir. Stockwell (2008)
yaptığı çalışmada, öğrenenlerin yabancı dil öğrenme amacıyla mobil teknolojileri kullanmaya hazır olma
durumlarını kategorilendirmiş ve öğrenenlerin öğretimde mobil araç kullanma konusunda deneyimsiz oldukları
sonucuna varmıştır. Paralel olarak, Kennedy ve Levy (2008)’nin yaptığı çalışmada öğrencilerin yalnızca üçte
birinin mobil öğrenme deneyimine sahip olduklarını belirtmiştir ve araştırma sonucunda, mobil öğrenme
deneyimi olan öğrencilerin son test başarıları puanlarının deneyimi olmayan öğrencilere nazaran daha yüksek
olduğu ortaya koyulmuştur.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
299
Derste Mobil Araçların Sağladığı Avantajlar
Öğrenci görüşleri veri toplama formundaki “Öğretimde mobil araç kullanmanın size sağladığı/sağlayacağı en
önemli avantaj nedir?” şeklindeki soruya katılımcıların verdikleri cevaplar kategorilendirilerek Tablo 3’de
verilmiştir.
Tablo 3: Mobil Araçların Öğretimde Öğrencilere Sağladığı/Sağlayacağı Avantajlar
Avantajlar Frekans (f)Yüzde (%)
Bilgiye Hızlı Ulaşılabilirlik 12 52,18
Karşılıklı Etkileşimde Bulunabilirlik 6 26,07
Taşınabilirlik 5 21,75
Toplam 23 100
Tablo 3’de görüleceği üzere öğrencilerin %52,18‘i (12) Bilgiye hızlı ulaşılabilirlik, %26,07’si (6) karşılıklı
etkileşimde bulunabilirlik, %21,75’i de (5) taşınabilirlik özelliklerinin öğretimde mobil araçların kullanım avantajı
olduğunu ifade etmişlerdir. Mobil araçların taşınabilirlik avantajı sağladığını belirten öğrenciler, sürekli olarak
bu cihazları taşıdıkları için istedikleri an kullanabileceklerini; Bilgiye hızlı ulaşılabilirlik avantajı sağladığını
belirten öğrenciler, kablosuz ağlara bağlanabilmeye imkân vermesini ve internet kaynaklarına zahmetsizce hızlı
bir şekilde erişmelerini gerekçe göstermişlerdir. Rismark ve diğerleri (2007)’nin yaptığı araştırmada öğrenciler
ortak bir görüş olarak mobil araçlara istedikleri anda erişebilmenin avantajlı olduğunu belirtmişlerdir. Saran
(2010) öğrencilerle yaptığı görüşmelerde cep telefonunun karşılıklı etkileşimde bulunabilme ve taşınabilirlik
özelliklerinin eğitim amaçlı kullanımda öğrencilere avantaj oluşturduğunu belirtmiştir.
Derste Mobil Araç Kullanırken Karşılaşılan Sorunlar
Öğrenci görüşleri veri toplama formundaki “Uygulamada mobil araç kullanırken karşılaştığınız sorunlar
nelerdir?” sorusuna katılımcıların verdikleri cevaplar kategorilendirilerek Tabloda gösterilmiştir.
Tablo 4: Uygulamada Mobil Araç Kullanırken Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Öğrenci Görüşleri
Görüş Frekans (f) Yüzde (%)
Evet 7 30,4
Ekran Boyutunun Küçük Olması 4 17,4
Internet Erişiminin Pahalı Olması 2 8,7
Her Türlü İçeriği Görüntüleyememe 1 4,3
Herhangi bir Problemle Karşılaşmadım 16 69,6
Toplam 23 100
Tablo 4 incelendiğinde öğrencilerin %69,6’sı (16) mobil araç kullanırken hiçbir sorun yaşamadıklarını %30,4’ü (7)
ise sorunlarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Cep telefonu kullanırken sorun yaşadığını belirten öğrencilerin
görüşleri incelendiğinde, öğrencilerin %17,4’ü (4) cihazların ekran boyutların küçük olmasını; %8,7’si (2) internet
erişim ücretlerin yüksek olmasını; %4,3’ü (1) ise her türlü içeriği(ses, video, animasyon) görüntüleyememesini
gerekçe göstermişlerdir. Stockwell(2008) tarafından yapılan araştırmada, İngilizce kelime uygulamalarında
öğrencilerin büyük çoğunluğu (%66,6) kişisel bilgisayarları mobil araçlara tercih etmişlerdir. Katılımcılar küçük
ekran, bağlantı ücretlerinin yüksek olması ve klavye kullanılabilirliğinin düşük olması sebebiyle mobil araçları
tercih etmediklerini ifade etmişlerdir. Aynı araştırmada mobil aracı kullanmayı denedikten sonra uygulamayı
bırakmak zorunda kalan katılımcılar, bu duruma gerekçe olarak web sitesinin geç yüklenmesini göstermişlerdir.
Kukulska-Hulme ve Pettit (2007) mobil öğrenmenin aktif olarak kullanıldığı bir sınıfta öğrencileri olumsuz yönde
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
300
etkileyen en önemli faktörün internete bağlanmada yaşanan problemler olduğu sonucuna ulaşmıştır. Mobil
araçlardan veya kablosuz ağ altyapısından kaynaklanan teknik problemlerin öğrenme durumunu olumsuz
etkilediği görülmüştür. Shih, Li ve Hung (2007) mobil araçları kullanan öğrencilerin yaşadığı temel problemler
arasında kısıtlı görüntüleme alanı ve cihazların yavaş olması durumlarının yer aldığını belirtmişlerdir.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Bireyin sözcük haznesi, psikolojik ve bilişsel bağlamlar başta olmak üzere pek çok farklı etmene bağlı olarak
hayatı boyunca gelişmektedir. Sözcük öğreniminde temel amaç, dilin akıcı ve sürükleyici bir şekilde iletişime izin
verecek yeterliliğe ulaşabilmesidir. Sözcük öğrenimi hayat boyunca devam eden bir sürekliliğe sahiptir. Fakat
önemli olan öğrenilmiş olan sözcüğün iletişim kanallarıyla kullanılabilecek yeterlilikte öğrenilip öğrenilmediğidir.
Günümüzde formal eğitim ortamlarında sözcük öğrenme ve öğretme süreçleri ne yazık ki belirli kalıplara bağlı
olarak yürütülmekte, sözcük öğrenme aktiviteleri genellikle öğretmenler tarafından ikinci plana atıldığında
sözcüğün öğrenilmesi tamamen öğrenenlerin bireysel çabalarına bağımlı kalmaktadır. Mobil araçların sözcük
öğrenme aktivitelerinde kullanıldığı bu çalışma sonucunda, sözcük öğrenme kullanım şekli açısından diğer
yöntem ve stratejilerle kıyaslandığında daha kolay ve pratik bir hale gelmiştir. Mobil araçlar, öğrenenlerin
motivasyonunu yükseltirken, aynı zamanda ders kitabıyla birlikte kolay bir kullanım şekli sunduğu için ders
içindeki aktivitelerde bireysel kullanımı ön plana çıkarmıştır. Öğrenci görüşleri, sözcük öğrenimine uygun olarak
tasarlanmış bir öğrenme materyaliyle birlikte mobil araçların ders içindeki aktivitelerde etkili ve verimli bir
kullanım sunduğunu kanıtlar niteliktedir.
Araştırmaya katılan öğrenciler, daha önce mobil araçla sözcük öğrenme konusunda deneyimsiz olduklarını
belirtmişlerdir. Bu sebeple öğrenciler, derste sözcük öğrenirken mobil araç kullanmayı yenilikçi ve eğlenceli bir
uygulama olarak görmektedirler. Ayrıca bu durum, katılımcıların merak duygusunu uyandırmış ve sözcük
öğrenme sürecinde onları olumlu yönde motive ederek dersin daha çekici bir hale gelmesine yardımcı olmuştur.
Alanyazında en fazla tartışılan konulardan birisi eğitimde mobil araçlardan maksimum başarı sağlanabilmesi için
teknolojinin güvenilir ve sorunsuzca çalışması gerekliliğidir (Roberts ve diğerleri, 2003; Smordal ve Gregory,
2005; Kukulska-Hulme, 2007). Bu araştırmada bazı mobil araçların yavaş çalışması ve nadiren kablosuz ağa
bağlanamama vb. sorunlar nedeniyle öğrencilerin dersten koparak motivasyonlarını kaybettikleri görülmüştür.
Bu problemi yaşamış olan az sayıda öğrencinin kullandıkları mobil araçlar incelendiğinde, özellikleri aynı
olmasına rağmen diğerlerine göre daha eski model olması nedeniyle sorun yaşamış olabilecekleri
düşünülmektedir. Bu sorun mobil pazardaki cep telefonu çeşitliliğinden kaynaklanmış olabileceği gibi teknik
problemlerden de kaynaklanmış olabileceği söylenebilir. Ayrıca öğrenciler bu sorunu aşabilmek için daha iyi bir
cep telefonu kullanmak istediklerini fakat ekonomik durumlarının buna elvermediğini belirtmişlerdir. Bu
noktada ekonomik yetersizlikler, mobil öğrenme araştırmalarını etkileyen önemli bir faktör olarak öne
çıkmaktadır. Araştırma sürecinde mobil araçla alakalı sorunlardan hiçbirinin donanımsal (limitli ekran, sınırlı veri
girişi vb.) kaynaklar yüzünden gerçekleşmemiş olması; mobil aracı öğrenme ortamıyla uyumlu katılımcıların
seçilmiş olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Ders içi aktivitelerde kullanılan mobil araçların öğrenenlere sağladığı avantajlar taşınabilirlik, erişilebilirlik ve
bağlanılabilirlik şeklinde sıralanmaktadır, özellikle mobil araçların taşınabilir olması, ders kitabıyla bütünleşik
biçimde rahatlıkla kullanılabilmesinde öğrencilere önemli bir avantaj kazandırmıştır. Ayrıca mobil öğrenme
materyalinin görüntülenmesinde, mobil araçların internete bağlanma ve çoklu ortam kaynaklarına erişim ve
görüntüleme gibi özellikleri de sınıf içinde mobil öğrenmenin rahatlıkla gerçekleştirilebilmesine katkı
sağlamıştır. Bu bağlamda, araştırmada kullanılan mobil araçlar, öğrenenlerin bilgiye en hızlı ve etkili biçimde
ulaşabilmesine yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Bu araştırma, mobil araçların basılı ders kitabıyla birlikte kullanımına ilişkin örnek bir uygulama şekli
sunmaktadır. Araştırmada öğrencilerin kişisel mobil araçlarının tercih edilmesi, ekonomik bütçeyi rahatlatsa da,
araştırma öncesinde daha fazla çaba ve zaman sarf edilmesine sebep olmuştur. Öğrencilerin kullandığı mobil
araçların çok çeşitli olması benzer şekilde düzenlenmiş mobil öğrenme araştırmalarında Ön çalışma yapılma
gereksinimi doğurmaktadır. Araştırma öncesinde yapılan ön uygulamanın, mobil öğrenme ortamında sorunsuz
ve sağlıklı bir öğrenmenin gerçekleşmesine önemli bir katkı sağladığı düşünülmektedir.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
301
Not: Bu çalışma 07-09 Kasım 2013 tarihlerinde Antalya’da 28 Ülkenin katılımıyla düzenlenen “2
nd World
Conference on Educational and Instructional Studies- WCEIS’ ”de bildiri olarak kabul edilmiştir.
KAYNAKÇA
Cheung, W., S., Hew, K. F. (2009). “A review of research methodologies used in studies on mobile handheld
devices in K-12 and higher education settings”, Australasian Journal of Educational Technology, Cilt 25, Sayı 2,
s.153-183.
Jason, G. C. (2007). “TheGrowth of m-Learning and the Growth of Mobile Computing: Paralleldevelopments”,
International Review of Research in Open andDistance Learning, Volume 8, Number 2. ISSN: 1492-3831.
Georgieva, E.,Smrikarov, A., Georgiev, T., A. (2005). General Classification of Mobile Learning Systems,
International Conference on Computer Systems and Technologies, CompSysTech.
Kennedy, C., & Levy, M. (2008). L’italiano al telefonino: Using SMS to support beginners’ language learning.
ReCALL, 20(3), 315–350.
Kukulska-Hulme, A. (2005). Mobile usability and user experience. In A. Kukulska-Hulme & J. Traxler (Eds.),
Mobile learning: A handbook for educators and trainers (pp. 45–56). London: Routledge.
Kukulska-Hulme, A., & Traxler, J. (2005). Mobile learning: A handbook for educators and trainers. London:
Routledge.
Motiwalla, L., F. (2007). “Mobile learning: A framework and evaluation”, Computers & Education, Volume 49,
Issue 3, November 2007, Pages 581–596.
Niazi, R. (2007). “Desing and implementation of a device-independent platform for mobile learning”,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, The University of Guelph, Canada.
Rismark M., Sølvberg A. (2007). “Using Mobile Phones To Prepare For University Lectures: Student’s
Experiences”, The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2007 ISSN: 1303-6521
volume 6 Issue 4 Article 9.
Roberts, S., Crabtree, J. and Nathan, M. (2003). MobileUK: Mobile phones and everyday life.London: The Work
Foundation.
Ryu, H., Parsons, D. (2012). “Risky business or sharing the load? – Social flow in collaborative mobile learning”,
Computers & Education, Volume 58, Issue 2, February 2012, Pages 707–720.
Sharples, M. (2005). Learning As Conversation: Transforming Education in the Mobile Age In Proceedings of
Conference on Seeing, Understanding, Learning in the Mobile Age (pp. 147-152). Budapest, Hungary.
Stockwell, G. (2008). Investigating learner preparedness for and usage patterns of mobile learning. ReCALL,
20(3), 253–270.
Tarımer, İ., Okumuş, T., (2010). The Usage of Mobile Communication Devices as Education Tool, Academic
Informatic 2010, February, Muğla.
Trifona, A. (2003). Mobile learning-review of the literature, University of Trento.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
302
Vinci, M. L., Cucchi, D. (2007). Possibilities of application of e-tools in education: mobile learning. 20.10.2011
tarihinde http://www.leonardo-lets.net/ict/common/download/MariaLuisaVinci.pdf adresinden alınmıştır.
Waycott, J.,Scanlon, E. Jones, A. (2005). Mobile technologies: prospects for their use in learning in informal
science settings. Journal of Interactive Media in Education, special issue on Portable Learning: Experiences with
Mobile Devices. Eds. A. Jones, A. Kukulska-Hulme, D. Mwanza, 2005/25. [jime.open.ac.uk/2005/25].
bakımından ihmal edildiği görülmektedir. Bu bağlamda yapılacak araştırmanın alanyazına yeni bir bakış açısı
getireceği ve farklı çalışmalara yön vereceği düşünülmektedir.
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, mobil cihazların derslerde kullanımına ilişkin öğrencilerin görüşlerini belirlemektir. Bu
amaçla aşağıdaki sorulara yanıtlar aranmıştır.
1. Öğrencilerin derste mobil araç kullanımına bakış açısı nedir?
2. Öğrencilerin derste mobil araç kullanım sıklığı nedir?
3. Derste mobil araçların sağladığı avantajlar nelerdir?
4. Derste mobil araç kullanırken karşılaşılan sorunlar nelerdir?
YÖNTEM
Bu çalışma mobil cihazların derslerde kullanımına ilişkin öğrencilerin görüşlerini ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Araştırma verilerini toplamak için tarama modeli kullanılmıştır. Ayrıca alt amaçlar
doğrultusunda tekil ve ilişkisel tarama modellerinin her ikisinden de yararlanılmıştır.
Katılımcılar
Araştırmanın katılımcılarını 2012-2013 eğitim öğretim yılında Abant İzzet Baysal Üniversitesi Üniversitesi Eğitim
Fakültesinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında örneklem alınmamış, toplam
112 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmaya katılanların 48’i (%42,86) bay, 64’ü (%57,14) ise bayandır.
Verilerin Toplanması
Araştırmada veri toplama süreci, hem nicel hem de nitel yaklaşımların birlikte kullanılmasıyla gerçekleşmiştir.
Verilerin elde edilmesinde iki temel araç kullanılmıştır. Bunlar; kişisel bilgi formu ve öğrenci görüş formudur.
Kişisel Bilgi Formu: Kişisel bilgi formu öğrencilerin daha detaylı analiz edilebilmesi amacıyla kullanılmıştır.
Öğrencilerin genel özelliklerini daha detaylı inceleyebilmek ve bu özelliklerin belirli değişkenler üzerinde ne gibi
etkisinin olabileceğini belirleyebilmek amacıyla literatürdeki benzer çalışmalardan yararlanarak Kişisel Bilgi
Formu (KBF) oluşturulmuştur.
Öğrenci Görüş Formu: Öğrenci görüş formu öğrencilerin mobil araçların derslerde kullanılmasına ilişkin
görüşlerini almak amacıyla kullanılmıştır.
Verilerin Analiz Edilmesi
Yeterli sayıda çoğaltılan veri toplama aracı, araştırmacılar tarafından öğrencilere uygulanmıştır. Verilerin
analizinde betimsel istatistiklerden aritmetik ortalama, yüzde ve frekanstan yararlanılmıştır.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
298
BULGULAR
Araştırma alt amaçları doğrultusunda elde edilen bulgular başlıklar şeklinde verilmiştir.
Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanımına Bakış Açısı
Öğrencilerin derslerde mobil araç kullanımına ilişkin ne tür bakış açıları geliştirdiklerini ve bunlara karşılık gelen
yüzde ve frekanslar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 1: Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanımına Bakış Açısı
Bakış Açısı Frekans (f) Yüzde (%)
Yenilikçi 8 35
İlgi çekici 11 48
Öğretici 4 17
Toplam 23 100
Tablo 1’de verilen kategorilere göre, öğrencilerin %35'i (8) mobil araç kullanılan öğrenme ortamını yenilikçi,
%48’i (11) ilgi çekici, %17'si (4) olarak nitelendirmişlerdir. Yenilikçi olarak tanımlayan öğrencilerin tamamı daha
önce öğretim amaçlı mobil araçlardan faydalandıklarını söylemişlerdir. Kukulska-Hulme ve diğerleri (2009)
tarafından yapılan araştırmada öğrencilerin mobil araç kullanımını yeni bir yaklaşım olarak nitelendirdikleri
sonucuna varmışlardır. Öğrencilerin derste mobil araç ile öğretimi yenilikçi bir uygulama olarak görmeleri, daha
önce benzer bir deneyimi yaşamadıklarından kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca mobil aracın ilgi çekici olduğunu
düşünen öğrenciler için derste mobil araç kullanımı bir motivasyon kaynağı oluşturmaktadır.
Öğrencilerin Derste Mobil Araç Kullanım Sıklığı
Katılımcılara daha önceden derste öğrenme amacıyla mobil araç kullanma sıklıkları sorulmuş ve öğrencilerden
alınan cevaplar Tabloda kategorilendirilerek verilmiştir.
Tablo 2: Öğrencilerin Öğretimde Mobil Araç Kullanım Sıklıkları
Kullanım Sıklığı Frekans (f) Yüzde (%)
Hiçbir zaman 16 69,5
Nadiren 7 30,5
Sürekli 0 0
Tablo 2’de görüldüğü üzere, öğrencilerin %69,5’i (16) daha önce öğretim amaçlı mobil araçlardan
faydalanmadığını, %30,5'i (7) nadiren kullandığını belirtmişlerdir. Sonuçlar incelendiğinde araştırma grubundaki
öğrenciler için bu uygulama ilk mobil öğrenme deneyimleri olduğu şeklinde yorumlanabilir. Stockwell (2008)
yaptığı çalışmada, öğrenenlerin yabancı dil öğrenme amacıyla mobil teknolojileri kullanmaya hazır olma
durumlarını kategorilendirmiş ve öğrenenlerin öğretimde mobil araç kullanma konusunda deneyimsiz oldukları
sonucuna varmıştır. Paralel olarak, Kennedy ve Levy (2008)’nin yaptığı çalışmada öğrencilerin yalnızca üçte
birinin mobil öğrenme deneyimine sahip olduklarını belirtmiştir ve araştırma sonucunda, mobil öğrenme
deneyimi olan öğrencilerin son test başarıları puanlarının deneyimi olmayan öğrencilere nazaran daha yüksek
olduğu ortaya koyulmuştur.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
299
Derste Mobil Araçların Sağladığı Avantajlar
Öğrenci görüşleri veri toplama formundaki “Öğretimde mobil araç kullanmanın size sağladığı/sağlayacağı en
önemli avantaj nedir?” şeklindeki soruya katılımcıların verdikleri cevaplar kategorilendirilerek Tablo 3’de
verilmiştir.
Tablo 3: Mobil Araçların Öğretimde Öğrencilere Sağladığı/Sağlayacağı Avantajlar
Avantajlar Frekans (f)Yüzde (%)
Bilgiye Hızlı Ulaşılabilirlik 12 52,18
Karşılıklı Etkileşimde Bulunabilirlik 6 26,07
Taşınabilirlik 5 21,75
Toplam 23 100
Tablo 3’de görüleceği üzere öğrencilerin %52,18‘i (12) Bilgiye hızlı ulaşılabilirlik, %26,07’si (6) karşılıklı
etkileşimde bulunabilirlik, %21,75’i de (5) taşınabilirlik özelliklerinin öğretimde mobil araçların kullanım avantajı
olduğunu ifade etmişlerdir. Mobil araçların taşınabilirlik avantajı sağladığını belirten öğrenciler, sürekli olarak
bu cihazları taşıdıkları için istedikleri an kullanabileceklerini; Bilgiye hızlı ulaşılabilirlik avantajı sağladığını
belirten öğrenciler, kablosuz ağlara bağlanabilmeye imkân vermesini ve internet kaynaklarına zahmetsizce hızlı
bir şekilde erişmelerini gerekçe göstermişlerdir. Rismark ve diğerleri (2007)’nin yaptığı araştırmada öğrenciler
ortak bir görüş olarak mobil araçlara istedikleri anda erişebilmenin avantajlı olduğunu belirtmişlerdir. Saran
(2010) öğrencilerle yaptığı görüşmelerde cep telefonunun karşılıklı etkileşimde bulunabilme ve taşınabilirlik
özelliklerinin eğitim amaçlı kullanımda öğrencilere avantaj oluşturduğunu belirtmiştir.
Derste Mobil Araç Kullanırken Karşılaşılan Sorunlar
Öğrenci görüşleri veri toplama formundaki “Uygulamada mobil araç kullanırken karşılaştığınız sorunlar
nelerdir?” sorusuna katılımcıların verdikleri cevaplar kategorilendirilerek Tabloda gösterilmiştir.
Tablo 4: Uygulamada Mobil Araç Kullanırken Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Öğrenci Görüşleri
Görüş Frekans (f) Yüzde (%)
Evet 7 30,4
Ekran Boyutunun Küçük Olması 4 17,4
Internet Erişiminin Pahalı Olması 2 8,7
Her Türlü İçeriği Görüntüleyememe 1 4,3
Herhangi bir Problemle Karşılaşmadım 16 69,6
Toplam 23 100
Tablo 4 incelendiğinde öğrencilerin %69,6’sı (16) mobil araç kullanırken hiçbir sorun yaşamadıklarını %30,4’ü (7)
ise sorunlarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Cep telefonu kullanırken sorun yaşadığını belirten öğrencilerin
görüşleri incelendiğinde, öğrencilerin %17,4’ü (4) cihazların ekran boyutların küçük olmasını; %8,7’si (2) internet
erişim ücretlerin yüksek olmasını; %4,3’ü (1) ise her türlü içeriği(ses, video, animasyon) görüntüleyememesini
gerekçe göstermişlerdir. Stockwell(2008) tarafından yapılan araştırmada, İngilizce kelime uygulamalarında
öğrencilerin büyük çoğunluğu (%66,6) kişisel bilgisayarları mobil araçlara tercih etmişlerdir. Katılımcılar küçük
ekran, bağlantı ücretlerinin yüksek olması ve klavye kullanılabilirliğinin düşük olması sebebiyle mobil araçları
tercih etmediklerini ifade etmişlerdir. Aynı araştırmada mobil aracı kullanmayı denedikten sonra uygulamayı
bırakmak zorunda kalan katılımcılar, bu duruma gerekçe olarak web sitesinin geç yüklenmesini göstermişlerdir.
Kukulska-Hulme ve Pettit (2007) mobil öğrenmenin aktif olarak kullanıldığı bir sınıfta öğrencileri olumsuz yönde
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
300
etkileyen en önemli faktörün internete bağlanmada yaşanan problemler olduğu sonucuna ulaşmıştır. Mobil
araçlardan veya kablosuz ağ altyapısından kaynaklanan teknik problemlerin öğrenme durumunu olumsuz
etkilediği görülmüştür. Shih, Li ve Hung (2007) mobil araçları kullanan öğrencilerin yaşadığı temel problemler
arasında kısıtlı görüntüleme alanı ve cihazların yavaş olması durumlarının yer aldığını belirtmişlerdir.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Bireyin sözcük haznesi, psikolojik ve bilişsel bağlamlar başta olmak üzere pek çok farklı etmene bağlı olarak
hayatı boyunca gelişmektedir. Sözcük öğreniminde temel amaç, dilin akıcı ve sürükleyici bir şekilde iletişime izin
verecek yeterliliğe ulaşabilmesidir. Sözcük öğrenimi hayat boyunca devam eden bir sürekliliğe sahiptir. Fakat
önemli olan öğrenilmiş olan sözcüğün iletişim kanallarıyla kullanılabilecek yeterlilikte öğrenilip öğrenilmediğidir.
Günümüzde formal eğitim ortamlarında sözcük öğrenme ve öğretme süreçleri ne yazık ki belirli kalıplara bağlı
olarak yürütülmekte, sözcük öğrenme aktiviteleri genellikle öğretmenler tarafından ikinci plana atıldığında
sözcüğün öğrenilmesi tamamen öğrenenlerin bireysel çabalarına bağımlı kalmaktadır. Mobil araçların sözcük
öğrenme aktivitelerinde kullanıldığı bu çalışma sonucunda, sözcük öğrenme kullanım şekli açısından diğer
yöntem ve stratejilerle kıyaslandığında daha kolay ve pratik bir hale gelmiştir. Mobil araçlar, öğrenenlerin
motivasyonunu yükseltirken, aynı zamanda ders kitabıyla birlikte kolay bir kullanım şekli sunduğu için ders
içindeki aktivitelerde bireysel kullanımı ön plana çıkarmıştır. Öğrenci görüşleri, sözcük öğrenimine uygun olarak
tasarlanmış bir öğrenme materyaliyle birlikte mobil araçların ders içindeki aktivitelerde etkili ve verimli bir
kullanım sunduğunu kanıtlar niteliktedir.
Araştırmaya katılan öğrenciler, daha önce mobil araçla sözcük öğrenme konusunda deneyimsiz olduklarını
belirtmişlerdir. Bu sebeple öğrenciler, derste sözcük öğrenirken mobil araç kullanmayı yenilikçi ve eğlenceli bir
uygulama olarak görmektedirler. Ayrıca bu durum, katılımcıların merak duygusunu uyandırmış ve sözcük
öğrenme sürecinde onları olumlu yönde motive ederek dersin daha çekici bir hale gelmesine yardımcı olmuştur.
Alanyazında en fazla tartışılan konulardan birisi eğitimde mobil araçlardan maksimum başarı sağlanabilmesi için
teknolojinin güvenilir ve sorunsuzca çalışması gerekliliğidir (Roberts ve diğerleri, 2003; Smordal ve Gregory,
2005; Kukulska-Hulme, 2007). Bu araştırmada bazı mobil araçların yavaş çalışması ve nadiren kablosuz ağa
bağlanamama vb. sorunlar nedeniyle öğrencilerin dersten koparak motivasyonlarını kaybettikleri görülmüştür.
Bu problemi yaşamış olan az sayıda öğrencinin kullandıkları mobil araçlar incelendiğinde, özellikleri aynı
olmasına rağmen diğerlerine göre daha eski model olması nedeniyle sorun yaşamış olabilecekleri
düşünülmektedir. Bu sorun mobil pazardaki cep telefonu çeşitliliğinden kaynaklanmış olabileceği gibi teknik
problemlerden de kaynaklanmış olabileceği söylenebilir. Ayrıca öğrenciler bu sorunu aşabilmek için daha iyi bir
cep telefonu kullanmak istediklerini fakat ekonomik durumlarının buna elvermediğini belirtmişlerdir. Bu
noktada ekonomik yetersizlikler, mobil öğrenme araştırmalarını etkileyen önemli bir faktör olarak öne
çıkmaktadır. Araştırma sürecinde mobil araçla alakalı sorunlardan hiçbirinin donanımsal (limitli ekran, sınırlı veri
girişi vb.) kaynaklar yüzünden gerçekleşmemiş olması; mobil aracı öğrenme ortamıyla uyumlu katılımcıların
seçilmiş olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Ders içi aktivitelerde kullanılan mobil araçların öğrenenlere sağladığı avantajlar taşınabilirlik, erişilebilirlik ve
bağlanılabilirlik şeklinde sıralanmaktadır, özellikle mobil araçların taşınabilir olması, ders kitabıyla bütünleşik
biçimde rahatlıkla kullanılabilmesinde öğrencilere önemli bir avantaj kazandırmıştır. Ayrıca mobil öğrenme
materyalinin görüntülenmesinde, mobil araçların internete bağlanma ve çoklu ortam kaynaklarına erişim ve
görüntüleme gibi özellikleri de sınıf içinde mobil öğrenmenin rahatlıkla gerçekleştirilebilmesine katkı
sağlamıştır. Bu bağlamda, araştırmada kullanılan mobil araçlar, öğrenenlerin bilgiye en hızlı ve etkili biçimde
ulaşabilmesine yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Bu araştırma, mobil araçların basılı ders kitabıyla birlikte kullanımına ilişkin örnek bir uygulama şekli
sunmaktadır. Araştırmada öğrencilerin kişisel mobil araçlarının tercih edilmesi, ekonomik bütçeyi rahatlatsa da,
araştırma öncesinde daha fazla çaba ve zaman sarf edilmesine sebep olmuştur. Öğrencilerin kullandığı mobil
araçların çok çeşitli olması benzer şekilde düzenlenmiş mobil öğrenme araştırmalarında Ön çalışma yapılma
gereksinimi doğurmaktadır. Araştırma öncesinde yapılan ön uygulamanın, mobil öğrenme ortamında sorunsuz
ve sağlıklı bir öğrenmenin gerçekleşmesine önemli bir katkı sağladığı düşünülmektedir.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
301
Not: Bu çalışma 07-09 Kasım 2013 tarihlerinde Antalya’da 28 Ülkenin katılımıyla düzenlenen “2
nd World
Conference on Educational and Instructional Studies- WCEIS’ ”de bildiri olarak kabul edilmiştir.
KAYNAKÇA
Cheung, W., S., Hew, K. F. (2009). “A review of research methodologies used in studies on mobile handheld
devices in K-12 and higher education settings”, Australasian Journal of Educational Technology, Cilt 25, Sayı 2,
s.153-183.
Jason, G. C. (2007). “TheGrowth of m-Learning and the Growth of Mobile Computing: Paralleldevelopments”,
International Review of Research in Open andDistance Learning, Volume 8, Number 2. ISSN: 1492-3831.
Georgieva, E.,Smrikarov, A., Georgiev, T., A. (2005). General Classification of Mobile Learning Systems,
International Conference on Computer Systems and Technologies, CompSysTech.
Kennedy, C., & Levy, M. (2008). L’italiano al telefonino: Using SMS to support beginners’ language learning.
ReCALL, 20(3), 315–350.
Kukulska-Hulme, A. (2005). Mobile usability and user experience. In A. Kukulska-Hulme & J. Traxler (Eds.),
Mobile learning: A handbook for educators and trainers (pp. 45–56). London: Routledge.
Kukulska-Hulme, A., & Traxler, J. (2005). Mobile learning: A handbook for educators and trainers. London:
Routledge.
Motiwalla, L., F. (2007). “Mobile learning: A framework and evaluation”, Computers & Education, Volume 49,
Issue 3, November 2007, Pages 581–596.
Niazi, R. (2007). “Desing and implementation of a device-independent platform for mobile learning”,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, The University of Guelph, Canada.
Rismark M., Sølvberg A. (2007). “Using Mobile Phones To Prepare For University Lectures: Student’s
Experiences”, The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2007 ISSN: 1303-6521
volume 6 Issue 4 Article 9.
Roberts, S., Crabtree, J. and Nathan, M. (2003). MobileUK: Mobile phones and everyday life.London: The Work
Foundation.
Ryu, H., Parsons, D. (2012). “Risky business or sharing the load? – Social flow in collaborative mobile learning”,
Computers & Education, Volume 58, Issue 2, February 2012, Pages 707–720.
Sharples, M. (2005). Learning As Conversation: Transforming Education in the Mobile Age In Proceedings of
Conference on Seeing, Understanding, Learning in the Mobile Age (pp. 147-152). Budapest, Hungary.
Stockwell, G. (2008). Investigating learner preparedness for and usage patterns of mobile learning. ReCALL,
20(3), 253–270.
Tarımer, İ., Okumuş, T., (2010). The Usage of Mobile Communication Devices as Education Tool, Academic
Informatic 2010, February, Muğla.
Trifona, A. (2003). Mobile learning-review of the literature, University of Trento.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Kasım 2013 Cilt:2 Sayı:4 Makale No:32 ISSN: 2146-9199
302
Vinci, M. L., Cucchi, D. (2007). Possibilities of application of e-tools in education: mobile learning. 20.10.2011
tarihinde http://www.leonardo-lets.net/ict/common/download/MariaLuisaVinci.pdf adresinden alınmıştır.
Waycott, J.,Scanlon, E. Jones, A. (2005). Mobile technologies: prospects for their use in learning in informal
science settings. Journal of Interactive Media in Education, special issue on Portable Learning: Experiences with
Mobile Devices. Eds. A. Jones, A. Kukulska-Hulme, D. Mwanza, 2005/25. [jime.open.ac.uk/2005/25].